z orzekaniem o winie a rozwód bez orzekania o winie
2024-07-19

Rozwód z orzekaniem o winie a rozwód bez orzekania o winie

Stosownie do treści art. 56 § 1 kro „jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.” Jednocześnie sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę w rozkładzie pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków Sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku nastąpią skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy (art. 57 kro).

Z powyższego wynika, że strony mają możliwość złożenia żądania o zaniechaniu przez sąd badania winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Takie rozwiązanie przedstawia zarówno wady jak i zalety, co zostanie przedstawione poniżej.

W pierwszej kolejności należy zbadać zalety rozwodu bez orzekania o winie małżonków. Zasadniczą zaletą takiego rozwiązania jest co do zasady skrócony czas postępowania sądowego. Skoro strony nie będą dowodzić winy małżonka, a drugi nie będzie przedstawiał kontrargumentów świadczących o jego niewinności, to czas postępowania dowodowego powinien ulec znacznemu skróceniu. W takiej sytuacji przedstawione będą dowody dotyczące faktu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami. Nie bez znaczenia będzie również to, że brak dowodzenia winy małżonków powinien wiązać się również ze stosunkowo mniejszym stresem, emocjami dla stron. Krótszy czas postępowania może mieć znaczenia dla osób, którym zależy na stosunkowo szybkim rozwiązaniu małżeństwa, z różnych przyczyn.

Zalety takiego rozwiązania

Do zalet takiego rozwiązania należy zaliczyć również mniejsze koszty samego postępowania. Przykładowo, sąd z urzędu zwraca stronie połowę uiszczonej opłaty od pozwu o rozwód w razie orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek stron bez orzekania o winie – po uprawomocnieniu się wyroku (art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. B ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Opłata od pozwu o rozwód wynosi obecnie 600 zł (art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), zatem sąd zwróci z urzędu stronie kwotę 300 zł w razie rozwodu bez orzeczenia o winie.

Rozwód z orzeczeniem o winie małżonków jest bardziej wymagającym postępowaniem niż to bez orzekania o winie. Przede wszystkim należy wykazać winę małżonka, a więc posiadać odpowiednie dowody świadczące o winie w rozkładzie pożycia. Pojęcie winy nie zostało wprost zdefiniowane w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Orzecznictwo i doktryna wypracowały zatem pojęcie winy w następujący sposób – aby można było mówić o winie to muszą występować łącznie dwa elementy: element obiektywny w postaci naruszenia określonej normy postępowania oraz element subiektywny w postaci stosunku psychicznego osoby do zachowania się lub do zaniechania. W praktyce wśród przyczyn uzasadniających winę jednego z małżonków wskazuje się na alkoholizm, narkomanię, hazard, inne nałogi, przemoc domową, zdrady. Takie postępowanie może być dłuższe chociażby ze względu na samą konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego, a w tym np. przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków. Jednocześnie, w przypadku orzeczenia winy jednego z małżonków pojawia się możliwość zasądzenia od małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia na rzecz małżonka niewinnego obowiązku przyczynienia się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku (art. 60 § 2 kro). W takim przypadku rozwód pociągać za sobą musi istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, a żądanie zasądzenia alimentów musi zostać złożone przez małżonka niewinnego, gdyż sąd nie zasądzi ich z urzędu. Obowiązek alimentacyjny wygasa w momencie zawarcia kolejnego małżeństwa przez małżonka, który dotychczas otrzymywał alimenty.

Na marginesie dodać należy, że małżonek rozwiedziony ma możliwość ubiegania się o alimenty wyłącznie wówczas, gdy nie został uznanym za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i znajduje się w niedostatku (art. 60 § 1 kro). Jednakże obowiązek ten może zostać nałożony na małżonka na okres pięciu lat od dnia orzeczenia rozwodu, przy czym istnieje możliwość przedłużenia tego terminu, przez sąd na żądanie uprawnionego małżonka,  ze względu na szczególne okoliczności.

Potrzebujesz pomocy radcy prawnego ? Zapraszam do kontaktu

W związku z powyższym wskazać należy na to, że zarówno rozwiązanie małżeństwa z orzeczeniem o winie bądź zaniechaniem o jej orzekaniu ma zarówno swoje wady jak i zalety. Do podstawowej zalety rozwodu bez orzekania o winie należą niższe koszty postępowania oraz stosunkowo krótsze postępowanie sądowe. Z kolei w przypadku uzyskania wyroku rozwodowego z orzeczeniem o winie małżonka, otwiera się droga do zasądzenia alimentów od małżonka winnego na rzecz małżonka niewinnego.

Zobacz również – Obowiązek ponoszenia kosztów umieszczenia członka rodziny w Domu Pomocy Społecznej