Posiadanie przez dziecka majątku a alimenty
2024-07-19

Posiadanie przez dziecka majątku a alimenty

Zgodnie z art. 133 § 1 kro, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Ustawodawca przewidział zatem sytuację, w której dziecko posiada majątek przynoszący majątek. Zaznaczyć przy tym należy, że chodzi tutaj wyłącznie o sytuację, kiedy majątek należy do dziecka, a nie np. do jego rodziców. Przykładowo, w sytuacji, w której dziecko odziedziczyło nieruchomość po dziadkach. W doktrynie przyjmuje się przez pojęcie dochodów należy rozumieć pożytki jakie przynoszą rzeczy lub prawa przysługujące dziecku (art. 53 i 54 kc).

Dochody z majątku dziecka

Rodzice nie mogą dowolnie rozporządzać dochodami z majątku dziecka. Kwestię tę reguluje art. 103 kro, zgodnie z którym, czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziny.

Pojęcie czystego dochodu z majątku dziecka należy rozumieć jako „zysk, czyli nadwyżkę dochodów nad wydatkami. Zatem obliczenie owego czystego dochodu następuje poprzez odjęcie od wysokości przychodów łącznej kwoty poniesionych w związku z tym wydatków. Co do zasady w większości wypadków, gdy majątek dziecka nie jest znaczny, ustalenie to powinno być dokonywane we własnym zakresie przez rodziców z użyciem elementarnej wiedzy ekonomicznej i matematycznej. Natomiast w wypadkach, w praktyce bardzo rzadkich, gdy majątek dziecka byłby znacznej wartości, nie jest wykluczone ustalanie tego czystego dochodu z pomocą księgowego, czy nawet biegłego rewidenta, w szczególności gdyby wysokość owego czystego dochodu była przedmiotem istotnych wątpliwości sądu opiekuńczego.” (P. Wicherek [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 103.)

W orzecznictwie przyjmuje się ponadto, że „zobowiązania alimentacyjne w świetle art. 133 § 1 k.r.o. w przypadku rodziców w stosunku do ich dzieci mają charakter obligatoryjny. Ponadto należy mieć na uwadze fakt, że wszelkiego rodzaju zwolnienia z obowiązku alimentacyjnego (lub świadczeń z nim związanych) mają charakter wyjątkowy i jako takie zgodnie z ogólnymi regułami interpretacyjnymi powinny być interpretowane w sposób ścisły, a nie rozszerzający.” (wyrok WSA w Łodzi z dnia 14 marca 2024 r., sygn. II SA/Łd 44/24). W konsekwencji wyjątek polegający na możliwości uchylenia obowiązku alimentacyjnego ze względu na to, że dziecko posiada majątek przynoszący dochody powinien być interpretowany ściśle.

Majątek dziecka a opieka nad dzieckiem

Majątek dziecka a opieka nad dzieckiem
Kancelaria radcy prawnego Olsztyn

„Jeżeli majątek dziecka przynosi dochody wystarczające na utrzymanie dziecka, to nie zwalnia to rodziców z obowiązku przyczyniania się do wychowania dziecka” (B. Dobrzański [w:] Kodeks rodzinny…, red. B. Dobrzański, J. Ignatowicz, 1975, komentarz do art. 133, s. 782). Oznacza to, że rodzice w dalszym ciągu zobowiązani są do wychowywania dziecka, sprawowania nad nim opieki.

Czy trzeba sprzedawać majątek aby utrzymać dziecko?

Przyjmuje się również, że nie jest uzasadnionym, aby np. sprzedawać nieruchomość, w celu pozyskania środków na utrzymanie i wychowanie dziecka. Zasadnym wydaje się przeznaczanie jedynie dochodów z majątku. Niewykluczone jednak, że w przypadku wyjątkowych okoliczności, gdzie koniecznym będzie pozyskanie większej ilości gotówki, np. w sytuacji ciężkiej choroby dziecka, których kosztów leczenia rodzice nie są w stanie pokryć, to zasadnym będzie sprzedaż majątku dziecka w celu pokrycia tych kosztów. Na uwadze należy mieć to, że wówczas konieczna będzie zgoda sądu opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem (art. 101 § 3 kro).

Należy wskazać, że w doktrynie przyjmuje się, że wyjątkową sytuację stanowi nie tylko uzyskiwanie dochodu z majątku dziecka, ale także innych dochodów tj. „świadczenia z zabezpieczenia społecznego w postaci renty rodzinnej lub renty inwalidzkiej. Ponadto dziecko może pobierać stypendia lub uzyskiwać dochody z własnej pracy zarobkowej. Potrzeby małoletniego dziecka mogą być również zaspokajane z dochodów uzyskiwanych z majątku rodzeństwa, z którym dziecko to wychowuje się razem (art. 103 k.r.o.)”. (A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 133)

Jeżeli dziecko posiada majątek przynoszący dochód to wówczas jest to przesłanka do uchylenia obowiązku alimentacyjnego. W zależności od tego, czy dochód wystarcza na pokrycie wszystkich uzasadnionych potrzeb, czy też nie obowiązek alimentacyjny będzie mógł być uchylony w całości bądź w części.

Zobacz również – Alimenty – warunki orzekania